جزیره ام الگُرم در بوشهر؛ بهشتی برای پرندگان مهاجر، عکس - مدرسه سما

به گزارش مدرسه سما، جزیره ام الگُرم یا ام الکُرم در استان بوشهر شکلی شبیه بومرنگ دارد. بومیان آن را با نام جزیره گُرم می شناسند؛ دلیل آن وجود درختان حرا در ساحل روبه روی این جزیره است که در میان اهالی به گُرم مرسوم است. این جزیره مرجانی خالی از سکنه، یکی از جزایر پارک ملی دیر - نخیلو است .

اینجا موطن پرنده های بی مرز است؛ مکانی امن برای بقای نسل و ادامه حیاتشان. بهار که به این جزیره می رسد، مهاجران از آن سمت جهان می آیند تا در ساحل گرمش تخم گذاری نمایند؛ جوجه های آن ها با صدای آب های خلیج فارس سر از تخم بیرون بیاورند، بر ماسه های ساحل راه بفرایند، با موج هایش پرواز یاد بگیرند و اواخر شهریورماه دوباره به همان نقطه دوری که از آن آمده بودند، بازگردند. ام الگُرم به همراه جزایر ام سیله، نخیلو و تهمادو بهشتی افسانه ای را در کناره شمال غربی خلیج فارس در منطقه ای حفاظت شده به نام مُند که نزد عموم مردم، بیشتر از هر چیزی به نام آهوانش شناخته شده است، می سازند. اینجا را هزاران پرنده، سال های سال است که برای زندگی انتخاب نموده اند و راستا آمدن به آن را هرگز از یاد نبرده اند.

باورکردنی نیست؛ در نزدیکی بوشهری که به سرعت به سوی صنعتی شدن می رود و در این راه هزینه های محیط زیستی زیادی هم می دهد، جزیره ام الگُرم، بهشتی باشد برای پرندگان مهاجر؛ جزیره ای که با عسلویه به شدت صنعتی، تنها 80 کیلومتر فاصله دارد. جایی که امن ترین خانه برای 10 هزار پرنده است، پرنده هایی که پس از بال زدن های بسیار زیاد از سرزمین دور در آن پناه گرفته اند تا قصه هزاران تولد از خاک به افلاک با زمزمه دریا در سکوت آبی فیروزه ای خلیج فارس رقم بخورد.

جزیره ام الگُرم خانه ای امن برای بیش از 10 هزار پرنده است

در این جزیره هزاران پرستوی دریایی پشت تیره و گونه سفید، کاکلی عظیم و کوچک، اِگرِت ساحلی، سَلیم خرچنگ خوار و سَلیم کوچک، عظمت طبیعت را به رخ بازتماشامایندگان می کشند.

لابه لای بوته های سبز این جزیره 79 هکتاری، پرستوهای دریایی پشت تیره، خاک را به مقدار یک آشیانه امن برای خود حفر نموده اند. صدای سمفونی پرندگان تمام فضا را پر نموده و اشتیاق تماشا آن ها را از نزدیک دو برابر می نماید. مارهای جعفری هم لابه لای بوته ها می خزند که از سمی ترین مارهای ایران هستند.

در ام الگُرم تا چشم کار می نماید تخم پرندگان است که بر ساحل جا گرفته. با احتیاط باید حرکت کرد، چرا که هر لحظه ممکن است تخم پرنده ای زیر پا له گردد. تخم و جوجه هایی که تازه سر از تخم درآورده اند، بی پناه ترین موجودات ساکن جزیره هستند.

پرنده ها عظیم که می شوند تازه رنگ می گیرند. باید پرنده شناس بود تا تشخیص داد آن پرنده خوش رنگ با سری سیاه و پشتی تیره رنگ، با آن بال های باریکی که زیباترین پرواز را به نمایش گذاشته، پرستوی دریایی پشت تیره است. پشت تیره ها دمشان دوشاخه و منقارشان باریک تر و نوک تیزتر از دیگر پرندگان جزیره است. میان آن همه مادر مضطرب که تخم های بی پناه را به نظاره ایستاده اند، تشخیص پرستوهای دریایی پشت تیره سخت نیست. آن ها معمولاً در جا بال می زنند و برای گرفتن ماهی شیرجه می فرایند. به دشواری راه می فرایند. نر و ماده آن ها هم شکل است و در جزایر شنی یا سواحل ماسه ای دریا آشیانه می سازند.

آن یکی اگرت ساحلی است. اگرت های ساحلی در دو رنگ دیده می شوند؛ سیاه و سفید. اینجا اکثریت اگرت ساحلی سیاه رنگ هستند. اگرت سیاه پرنده ای سیاه رنگ با چانه و گلوی سفید است؛ پرنده ای که با نوک زرد خود طعمه هایی چون ماهی، سخت پوستان، نرم تنان، حشرات، لاشه حیوانات، گاهی میوه ها و مواد گیاهی را در آب و گل می جوید. بیشتر در خورهای گل آلود، ماندآب ها و باتلاق های شور سواحل سنگی و سواحل مرجانی زندگی می نماید. اگرت های ساحلی دسته جمعی در بوته های کوتاه نزدیک ساحل جوجه آوری می نمایند. یکی از زیباترین صحنه ها، پرواز پرستوهای دریایی بر بالای موج های خلیج فارس است و شیرجه رفتن برای صید ماهی، بعد رساندن آن به جوجه ای که تازه راه رفتن را تمرین می نماید.

فلامینگوها از آرام ترین پرنده ها هستند. کنار آب می ایستند و مدام منقار خود را در آب می نمایند تا آب را هورت بکشند داخل بدن. با این کار جلبک ها و سخت پوستان کوچک روی فیلتر داخلشان می ماند تا غذای آن روزشان تأمین گردد. فلامینگوها برای پرواز باید مسافتی را روی آب بدوند، شاید به خاطر همین است که کمتر پرواز می نمایند.

سلیم خرچنگ خوار پرنده دیگری است که با منقار قطور و دست و پای دراز خاکستری خرچنگ شکار می نماید، این پرنده موجودی اجتماعی است که نر و ماده اش شبیه هم هستند.

اوایل اردیبهشت ماه جزیره دگرگون می گردد. هزاران سلیم خرچنگ خوار در این زمان در کناره ساحل تخم گذاری می نمایند. وجب به وجب ساحل از تخم پر شده است. نیمه دوم تیرماه انتظار پرنده های مادر به انتها می رسد و انبوه جوجه ها از تخم ها سر در می آورند. سیلم خرچنگ خوار و سایر پرندگان مهاجری که برای زمستان گذرانی به این جزیره روی آورده اند اوایل شهریورماه راه سفر در پیش می گیرند.

هنوز کسی نمی داند که پرندگان مادر چطور میان این تخم پرندگان مختلف، جوجه خود را تشخیص می دهند و به سوی او باز می گردند. تخم ها انگار ساحل را نشانه گذاری نموده ا ند. تخم هایی که به قلوه سنگ های صیقل خورده ای می مانند که با سرانگشت نقاش، پر از خط و خال شده اند.

بستر نرم ماسه های صدفی ام الگُرم و به ویژه جزیره نخیلو، مأمن امنی را برای تخم گذاری لاک پشت ها به وجود آورده است. همین سواحل است که سالانه این همه پرنده را به جزیره ام الگُرم می کشاند.

آن ها معمولاً تاریکی شب را برای زادآوری انتخاب می نمایند تا بدون هیچ استرس و ترسی تخم گذاری نمایند. لاک پشت ها اگر حتی کمی احساس خطر نمایند سریع به دریا برمی گردند بدون اینکه تخم گذاری نموده باشند.

ام الگُرم فقط برای جانوران پناهگاه مناسبی نیست، اینجا پناهگاه خوبی برای شناورهای کوچک به ویژه قایق های صیادی هم هست. جالب است که پرندگان از قایق ها و مردان دریا واهمه ای ندارند، انگار که آنان را جزئی از این جزیره اسرارآمیز می دانند. هرچند این دوستی کاملاً هم دوسویه نیست. نه ساحل و نه جزیره، هیچ کدام از دست نامهربانی قایق هایی که پناه داده، بی نصیب نمانده. شیشه نوشابه ها و بطری آب و قوطی های روغن، چون زخمی دریا را می آزارد.

بدون اجازه سازمان محیط زیست نمی گردد از جزیره ام الگرم بازدید کرد. بنابراین قبل از اینکه بلیط هواپیما به مقصد عسلویه، دیر یا بوشهر بگیرید، مجوزهای لازم را از سازمان محیط زیست کسب کنید. یادتان باشد که این جزیره کوچک گنجایش بسیار کمی دارد، پس سعی کنید تعداد گروه بیشتر از 10 نفر نگردد تا این میراث طبیعی برای آینده باقی بماند. این جزیره جایی هم برای ماندن ندارد، بنابراین باید در دیر یا بوشهر برای خود جایی دست و پا کنید.