این دختران تنها... - مدرسه سما

به گزارش مدرسه سما، خبرنگاران/قزوین این روزها شاهد افزایش تجرد قطعی در بین دختران هستیم، افزایش تجرد در میان دختران دلایل مختلفی دارد و باعث شده اپیدمی تنهایی در بین دختران رواج پیدا کند؛ در این گزارش می خواهیم به این سؤال پاسخ دهیم که چرا دختران بالای 30 سال هنوز تنها هستند؟

حدود دو دهه است که پدیده تجرد قطعی و تنهایی گزینی در کشور ما شدت یافته و در سال های اخیر به یکی از معضلات اساسی جمعیتی و اجتماعی تبدیل شده است، درگذشته عموماً دختران تا سن 18 سال و پسران در سنین کمتر از 25 سال و بعد از سربازی ازدواج می کردند اما باگذشت زمان، ورود خانم ها به عرصه های اجتماعی، شغلی، تحصیلی افزایش یافت؛ زنان در پذیرش مسئولیت اجتماعی نقش بیشتری بر عهده گرفتند و نگاه کلیشه ای به دختران و زنان تغییر پیدا کرد.

به تبع این تغییرات شاهد تغییرات در حوزه ازدواج بودیم به طوری که درگذشته پسران تمایل کمتری به ازدواج داشتند اما امروزه این عدم تمایل در خانم ها فرایند افزایشی پیداکرده است، بعضی تنهایی را برای همیشه انتخاب کردند و بعضی هنوز کسی را پیدا نکرده اند که با او واقعاً سازگار باشد و ترجیح می دهند که تنها بمانند تا این که کنار شخصی نامناسب زندگی کنند، هدف این گزارش مذمت یا ستایش تجرد نیست، در واقع این گزارش به دنبال یافتن پاسخ برای این سؤال است که چرا دختران بالای 30 سال هنوز تنها هستند؟

همه از تنهایی می ترسند

سمیرا 34 ساله ازدواج را مانع رسیدن به خواسته هایش می داند و می گوید: من به دنبال حفظ استقلال، حریم شخصی و آزادی هایم هستم و معتقدم که ازدواج نه تنها به حفظ هویت فردی کمک نمی کند بلکه هر آنچه در دوران مجردی به عنوان آزادی و حقوق داشتم را از من می گیرد، من می توانم در هر رشته ای که دوست دارم درس بخوانم و با دوستانم سفر بروم بدون اینکه نیاز باشد به کسی جواب پس بدهم.

وی با تأکید بر ازدواج نکردنش می گوید: یک بار عشق را تجربه کردم و همه آرزوهایم را دررسیدن به او می دیدم اما با بی معرفتی تنهایم گذاشت و دیگر نمی توانم به کسی جز او فکر کنم! نمی گویم احساس تنهایی نمی کنم، نمی گویم فکر کردن به آینده نگرانم نمی کند، نمی گویم گاهی دلم نمی خواهد یک رابطه عاطفی پایدار داشته باشم و مادر بودن را تجربه کنم. این طور نیست، گاهی این احساس ها خیلی هم شدت می گیرد؛ ولی وقتی به زندگی بعضی از دوستانم نگاه می کنم که چطور بدون علاقه و تفاهم و فقط به خاطر فرار کردن از حرف مردم تن به زندگی مشترک داده اند و نارضایتی را در چشمشان می بینم، از تصمیمی که گرفته ام احساس رضایت می کنم.

رؤیا 35 ساله است و هنوز نتوانسته فردی با مشخصات موردنظرش را پیدا کند، او معتقد است: ازدواج در این سن سخت است و شرایط خاص خودش را دارد من باید با مردی ازدواج کنم که حداقل های موردنظرم را داشته باشد که این حداقل ها ازنظر دیگران زیاده خواهی است، داشتن خانه و ماشین و ثبات شغلی برای من اهمیت بالایی دارد و در کنار آن، فرد باید شخصیت اجتماعی و خوبی داشته باشد بنابراین ترجیح می دهم به تنهایی زندگی کنم تا اینکه در کنار فردی قرار بگیریم که از اولویت های من دور است، اگرچه می گویند عشق درمان است اما در این زمانه نمی توان صرفاً با پشتوانه عشق وارد زندگی شد، قطعاً خواستگارانی داشتم و از بعضی از آن ها خوشم آمده ولی چون نمی توانستند توقعات مرا در زندگی برآورده کنند ردشان کردم.

مرضیه 39 ساله دیگر هوای ازدواج در سر ندارد و می گوید: من در خانواده مرفهی بزرگ شده ام و در خانه پدری شرایط خوبی دارم و در این شرایط جز گاه گداری که ترس از تنهایی در دوران پیری به سراغم می آید به فکر ازدواج نمی افتم، اگر چند سال دیگر هم ترس از تنهایی داشتم حتماً فرزندی را از پرورشگاه می آورم و دیگر جای نگرانی وجود ندارد.

پری 42 ساله ساکن یکی از روستاهای قزوین می گوید: از زمانی که دانشگاهم تمام شد و به روستا برگشتم می خواستم ازدواج کنم، بعدازاین که خانواده دو تا از خواستگارانم را رد کردند، به واقع دیگر گزینه ای برای ازدواج نداشتم، کمی که از سن جوانی گذشتم همه مرا به هم نشان می دهند و می گویند او ترشیده است! کسی سراغم نمی آید اگرچه در یک دانشگاه خوب درس خواندم اما به دلیل اینکه ازدواج نکردم منزوی شدم و در حال حاضر به پدر و مادرم رسیدگی می کنم، می دانم که هرگز نمی توانم ازدواج کنم و همیشه باید در حسرت مادر شدن و تجربه عشق بمانم.

فریبا 45 ساله است و به تنهایی از مادر مریضش مراقبت می کند، او نیز دیگر امیدی به ازدواج ندارد و می گوید: جوان که بودم خواستگاران زیادی داشتم که پدرم هرکدام را به دلایلی رد می کرد و نذر کرده بود که با سید ازدواج کنم! سید گیرم نیامد و در این سال ها شاهد ازدواج خواهرزاده ها و برادرزاده هایم بودم و خودم هم باید حرف مردم را به جان بخرم و در تنهایی همیشگی خودم بسوزم.

6167 دختر در قزوین مجرد قطعی هستند

صدیقه ربیعی مدیرکل بانوان استانداری قزوین در گفت وگو با مدرسه سما با اشاره به آمار دختران مجرد قطعی در استان قزوین، اظهار می کند: طبق تعریف اجرا شده تمام افرادی که تا سن 40 سالگی هرگز ازدواج نکردند مجرد قطعی محسوب می شوند، طبق آخرین سرشماری اجرا شده در استان قزوین (سال 95) آمار دختران مجرد قطعی استان قزوین6167 نفر است.

وی اضافه نمود: بررسی ها نشان می دهد که 3878 نفر از دختران مجردان قطعی در مناطق شهری و 2282 نفر در مناطق روستایی زندگی می کنند، اگر توجه کنیم 75 درصد جمعیت متمرکز ما در مناطق شهری ساکن هستند و 25 درصد در مناطق روستایی زندگی می کنند بنابراین نگاهی به آمار نشان می دهد که میزان دختران مجرد قطعی در مناطق روستایی بالاتر از مناطق شهری است؛ اطلاعات موجود مربوط به آخرین سرشماری در سال 95 است با توجه به شرایط موجود انتظار می رود که این میزان افزایش داشته باشد.

ربیعی اظهار کرد: در حال حاضر مشکل اصلی ما در مناطق روستایی به اشتغال برمی شود، پسران و مردان جوان روستا به دلیل نداشتن شغل مناسب و به خاطر کسب وکار به شهر مهاجرت می کنند و دیگر برای ازدواج به روستا برنمی گردند بنابراین دختران گزینه های ازدواج خود را از دست می دهند و شاهد افزایش شمار مجردان قطعی در روستاها هستیم.

وی یادآور شد: عوامل مختلفی در پدیده مجردان قطعی دخیل هستند، گاهی در جامعه تحولات فرهنگی و اجتماعی رخ می دهد و به دنبال آن تمایل به ازدواج کاهش می یابد، در مواردی نیز دختران وسواس زیادی در انتخاب همسر به خرج می دهند و درنتیجه زمان ازدواج آن ها می گذرد.

به گزارش مدرسه سما، مدیرکل امور خانواده و بانوان استانداری قزوین اظهار کرد: تجرد قطعی بر روی فرد تأثیر بسزایی می گذارد به طوری که علائمی مانند افسردگی، کاهش تمرکز، افزایش استرس و حس نگرانی، افزایش سردرگمی و بلاتکلیفی در فرد بروز می کند، از طرفی با بالا رفتن سن ازدواج زمینه انحراف هم ایجاد می شود.

وی تأکید می کند: بعضی از دخترانی که به سن تجرد قطعی می رسند و هرگز ازدواج نکردند، شاغل نیستند به همین دلیل احساس سربار بودن می کنند، اگرچه تجرد قطعی فرا جنسیتی است اما دختران به دلیل شرایط روحی و روانی که دارند عاطفی تر هستند و ویژگی های درونی شان باعث ایجاد آسیب هایی مانند افسردگی می شود و نسبت به مردان آسیب های بیشتری متحمل می شود.

ربیعی تأکید می کند: ازدواج نیاز اساسی است و آدم ها به دلایل نیازهای فطری و ذاتی باید در سن مناسب ازدواج کنند اگر این اتفاق نیفتد تجرد قطعی شکل می گیرد؛ تجرد قطعی علاوه بر آسیب های فردی ازجمله خشم، افسردگی، بداخلاقی رفتاری؛ آسیب های اجتماعی نیز در بردارد که قابل کتمان نیست و اگر مدیریت نشود به بحران تبدیل می شود.

تجرد قطعی بحرانی که در کمین است

وی عنوان می کند: تجرد قطعی سبب می شود که ساختار خانواده و جامعه به هم بریزد، در وجود افراد نیازهایی وجود دارد وقتی تجرد قطعی اتفاق می افتد این نیازهای فردی را کتمان می کنند و ازنظر روحی و روانی دچار آسیب می شوند، از طرفی این افراد در مناسبات اجتماعی نیز دچار مشکل می شوند.

مدیرکل امور خانواده و بانوان استانداری قزوین بیان می کند: اگر تجرد قطعی موردتوجه قرار نگیرد به یک بحران تبدیل می شود، از طرفی تحولات جمعیتی دستخوش تغییر قرار می گیرد، اگر ازدواج در سن مناسب فرزند آوری صورت نگیرد به دنبال آن فرزند آوری رخ نمی دهد و کاهش جمعیت اتفاق می افتد.

وی خاطرنشان می کند: خانواده ها نیز در بالا رفتن سن ازدواج مؤثر هستند، باید تلاش کنیم که نگرش افراد به ازدواج تغییر کند ما نیز باید شرایط را تسهیل کنیم و ازدواج آسان را رقم بزنیم؛ بخشی از این مسئله به نگرش خانواده برمی شود، خانواده با حذف بعضی از آداب ورسوم دست و پاگیر می تواند شرایط را فراهم کند و در تسهیل ازدواج مؤثر باشد.

ربیعی یادآور می شود: در این راستا به سیاست ابلاغی نیز پرداخته شده است و تسهیل ازدواج در دستور کار واقع شده است که به دنبال آن تجرد کاهش پیدا می کند، در هیئت وزیران بندی داریم که بند 10 محورهای خانواده است، این آیین نامه به همه استان ها ابلاغ و گفته شده است که باید همسریابی و همسرگزینی و تسهیل ازدواج و تغییر نگرش به ازدواج را پیگیری کنیم، باید شرایط را به گونه ای فراهم کنیم که ازدواج آسان شکل بگیرد.

وی تأکید می کند: در اهداف حوزه زنان و خانواده که سال 99 به فرمانداری ها ابلاغ شد، یکی از موارد مهمی که به همه شهرستان ها ابلاغ کردیم مسئله تحکیم بنیان خانواده، ارتقا سطح سلامت؛ تسهیل ازدواج، تغییر نگرش به ازدواج؛ و تجرد قطعی و مسئله دیگر فرزند آوری و تربیت و تأمین آینده فرزندان است.

مدیرکل امور خانواده و بانوان استانداری قزوین اظهار می کند: در این بخش دانشگاه علوم پزشکی رسالت دارد و از طرح های دانشگاه علوم پزشکی حمایت می کنیم، توانمندسازی در مناطق روستایی نیز در دستور کار واقع شده است، همچنین استقرار یک روانشناس در خانه های بهداشت و ارائه از ظرفیت های مشاوره می تواند ما را در کاهش تجرد کمک کند.

تجرد قطعی پسندیده است یا ناپسند؟

مهران برزگر مدیر و مسئول فنی یکی از مراکز مشاوره شهر قزوین در این خصوص به مدرسه سما می گوید: طی 15 سال اخیر پدیده تجرد قطعی در کشور افزایش داشته است این مسئله می تواند به مرورزمان به یک تهدید جمعیتی تبدیل شود، قبلاً این موضوع مربوط به آقایان بوده است اما با تغییرات در جامعه این پدیده در بین خانم ها بیشتر مشاهده می شود که به تبع آن آسیب ها نیز افزایش پیداکرده است.

وی تأکید می کند: پیش ازاین که دنبال راهکاری و یا اصلاح این موضوع باشیم باید نگاه کنیم که تجرد پسندیده است یا ناپسند؟ نمی توانیم به صورت قاطع بگوییم مجردی بد یا خوب است بااین حال برچسب نامناسب اجتماعی نسبت به فرد مجرد به ویژه خانم ها وجود دارد، برچسب هایی که برای فرد و خانواده تحمل ناپذیر است.

برزگر خاطرنشان می کند: متأهل بودن و مجرد بودن فی نفسه خوب و یا بد نیست بلکه نوع نگاه ما باعث می شود کارکرد مناسبی داشته باشد یا نه، مجردان به دو گروه تقسیم می شوند بعضی به صورت خودخواسته مجرد هستند و معیارهای خاصی دارند، دوست ندارند زیر بار مسئولیت بفرایند یا شرایط زندگی ازجمله کمک به خانواده، ادامه تحصیل، آزادی فردی و عوامل متعدد می خواهند مجرد بمانند این گروه آسیب کمتری می بینند و با موضوع کنار می آیند و کمتر عواقب اجتماعی و روانی متوجه آن ها می شود.

وی یادآور می شود: گروه دوم به صورت ناخواسته درگیر شدند بعضی از شخصیت ها اختلال شخصیتی وسواسی دارند یا افرادی که آرمان گرا و ایده آل گرا هستند و افرادی که دچار معلولیت جسمی و ذهنی هستند ازجمله افرادی هستند که درگیر این انتخاب ناخواسته شده اند بنابراین این امر برایشان عذاب آور است و مواردی مانند احساس تنهایی زیاد، آشفتگی، رفتار پرخاشگرانه، رفتار اجتماعی نامناسب بروز می دهند چراکه نمی توانند ازدواج کنند.

سختگیری های بی فایده خانواده ها

این روانشناس خاطرنشان می کند: خانواده نیز عامل مهمی در پدیده تجرد قطعی است، بعضی از خانواده ها سختگیری زیادی در خصوص انتخاب همسر دارند و به هر فردی اجازه نمی دهند با دخترشان ازدواج کند؛ اگرچه سختگیری خانواده تا حدودی درست و نگرانی به حق است اما باید این فرایند به ازدواج کمک کند درحالی که سختگیری های زیاد خانواده مانع از ازدواج فرد می شود.

وی بیان می کند: گاهی مقابله ای بین فرد و خانواده به وجود می آید و لجبازی صورت می گیرد تا جایی که سن ازدواج و باروری دختران می گذرد و وقتی دختر می خواهد ازدواج کند دیگر شرایط قبلی را ندارد بنابراین خانواده نقش مهمی دارد.

برزگر عنوان می کند: یکی دیگر از عواملی که باعث افزایش دختران مجردان شده است وجود خواهر بزرگ تر و مجردی است که تمایل به ازدواج ندارد، بنابراین خانواده اجازه ازدواج به دختران کوچک تر را نمی دهند تا زمانی که دختر بزرگ ازدواج کند در اغلب خانواده ها این امر باعث شده که دختران خانواده مجرد باقی بمانند یا موقعیت های مناسب را از دست بدهند.

وی بیان می کند: باید بپذیریم که با افزایش سن، ملاک ازدواج نیز سخت گیرانه تر و از طرفی گزینه ها محدودتر می شود؛ گاهی دختران برای فرار از خانواده سنتی و کنترل گر تن به ازدواج می دهند چراکه بعد از ازدواج فشارهای خانواده وجود ندارد که چرا ازدواج نکردی و سرزنش خانواده را کمتر می شنوند اما در مواردی نیز زندگی تنهایی را انتخاب می کنند و با حمایت خانواده در مکانی جدا از آن ها زندگی می کنند.

تجرد قطعی با آمار صحیح و علمی بررسی شود

این روانشناس تأکید می کند: عوامل اجتماعی نیز تأثیر زیادی بر این امر دارد، نبود عدالت اجتماعی، کمبود مشارکت اجتماعی، مسائل اقتصادی و فرهنگی و تعارض های موجود در جامعه می تواند سرخوردگی، یاس و ناامیدی را ایجاد کند، جوانی که سرخورده است و شغل مناسبی ندارد که بتواند نیازهای اولیه خود را برآورده کند به سراغ ازدواج نمی رود.

وی بیان می کند: با تدوین برنامه های مناسب می توان زمینه ازدواج را برای جوانان فراهم کرد، طبق آماری که ارائه شده در استان قزوین به تناسب جمعیت، مجردان قطعی در روستا افزایش یافته است این امر نیاز به پژوهش صحیح و علمی دارد که چرا این موضوع اتفاق افتاده است و نمی توان تنها فاکتور مهاجرت مردان در نظر گرفته شود.

برزگر عنوان می کند: مهاجرت یکی از دلایل بروز این پدیده است اگرچه در روستاها اغلب سالمندان و دختران باقی می مانند و پسرها برای ادامه تحصیل یا شغل به شهر می فرایند، از طرفی شاهد تغییر فرهنگ در روستاها هستیم به طوری که سبک زندگی روستایی به سبک زندگی شهری بدل شده است؛ بنابراین معیار انتخاب همسر نیز تغییر پیداکرده است.

وی اظهار می کند: اگرچه تأکید می کنم مجردی منافاتی با موفقیت ندارد و می تواند انتخاب هر فردی باشد اما نیاز است سیاست گذاران اجتماعی و مسئولینی که در حوزه اجتماعی فعالیت می کنند نسبت به این پدیده حساس باشند و مواردی که باعث ایجاد آن شده است را دریابند.

این مشاور تأکید می کند: چند عامل جمع می شوند تا پدیده ای اتفاق بیفتد، جامعه یک موجود زنده است و هر کاری بکنیم در سایر قسمت های اجتماع تأثیر خود را می گذارد بنابراین نیاز است که تحقیقات علمی صورت بگیرد و با معیار درست علمی بر مبنای آمار و اطلاعات صحیح و واقع بینانه برنامه ریزی صورت بگیرد، نباید بلندپروازانه فکر کنیم بلکه طبق آمار درست و به روز، برنامه ریزی باید در قالب اهداف کوتاه مدت، بلندمدت و میان مدت باشد.

وی بیان کرد: تنها راه کاهش تجرد قطعی دختران در جامعه تشویق به ازدواج نیست باید این پدیده را بررسی کنیم اگر قسمت های بد موضوع را اصلاح کنیم همه آدم ها برای ازدواج ساخته نشدند و بعضی نباید ازدواج کنند، نباید فرد را مجبور به ازدواج کنیم بلکه باید معیارها را تغییر دهیم و واقع بینانه به موضوع نگاه کنیم، باید از طریق روش های علمی برنامه ریزی کنیم.

برزگر عنوان می کند: تغییرات اجتماعی می تواند منجر به یکسری رفتار سازنده باشد یا ناسازگاری را افزایش دهد، در حال حاضر شاهد پدیده ازدواج سفید نیز هستیم بنابراین باید واقع بینانه برخورد کنیم، وقتی دختر ما وارد فعالیت اجتماعی می شود و دانشگاه می رود اغلب نمی تواند سنتی رفتار کند بنابراین نیاز است که با توجه به شرایط روز جامعه برنامه ریزی درستی صورت بگیرد.

به گزارش مدرسه سما، تجرد قطعی دختران در ایران افزایش پیداکرده است، اما نمی توان آن را به طبقه خاصی از جامعه نسبت داد ما در مواردی شاهد بوده ایم که در خانواده های سنتی و حتی روستاها تجرد قطعی دیده شده است؛ مهم ترین پیامد تجرد قطعی احساس تنهایی است. انسان ها نیازمند داشتن خانواده ای هستند که کانونی پرمهر و محبت داشته باشند، روزی انسان پا به سن سالخوردگی می گذارد و آن زمان پیامد تجرد قطعی خودش را نشان می دهند.

از طرفی مشکل ازدواج، تغییر ساختار اجتماعی و متعاقب آن پرداختن به مقوله ازدواج با رویکرد خطی هرگز قادر به پاسخگویی و احتمالاً حل این پازل هزار قطعه نیست، نیاز است که وزارتخانه های مرتبط از صاحب نظران سیستم های اجتماعی مرتبط با مقوله ازدواج و خانواده بهره بگیرند تا این مسئله را به صورت ریشه ای حل کنند.